حذف چندتاصفر

·         ارزش پول ملی :

·         منظور از ارزش پول ملی، قدرت خرید پول هر کشور در بازار کالا و خدمات است. اینکه به ازای درآمد پولی چه میزان کالا و خدمات می‌توان خرید، منعکس‌کننده قدرت خرید پول است. بنابراین طبیعی است که هرچه نرخ تورم بالا باشد با یک میزان درآمد ثابت به مقدار کمتری می‌توان از کالا و خدمات استفاده کرد؛ بنابراین هرچه نرخ تورم بالاتر رود ارزش پول نیز کاهش خواهد یافت. مردم کوچه و بازار معمولا درصدد مقایسه قیمت کالاها و خدمات در زمان گذشته با زمان حال برمی‌آیند و نتیجه می‌گیرند؛ یعنی یک میزان پول را در گذشته در نظر می‌گیرند و توان خرید آن را با زمان حال مقایسه می‌کنند و احتمالا چنین نگاهی منجر به اصرار مسوولان بر حذف صفر از واحد پول رسمی کشور شده است

·         مطالبی مبنی بر کاهش ارزش پول ملی  :

·         واقعیت این است که ارزش ریال و قدرت خرید آن نسبت به سال های نخست پیروزی انقلاب 830 بار کاهش یافته است یعنی ارزش هر ریال ایران در مقایسه با آن زمان 830 مرتبه کمتر شده است و به همین دلیل دولت به صورت مستمر با تزریق نقدینگی به جامعه زمینه یی را فراهم کند تا این مشکل کمرنگ شود. همین الان در ایران دیگر کسی از ریال استفاده نمی کند.

·         حتی مقامات رسمی و دولتی یا رسانه های همگانی هم از کلمه تومان استفاده می کنند و مغازه ها قیمت کالاهای خود را با تومان مشخص می کنند. کاهش استفاده از ریال کاملاً مشهود است.

·         اینجا یک مثال از ایتالیا می آورم در زمان گذشته که سکه های یک لیری وجود داشت، کسی خم نمی شد تا آن را بردارد. اکنون شما همین مساله را در ایران می بینید. مثلاً به خرید می روید و فرضاً 50 یا 100 تومان اختلاف حساب به وجود می آید، فروشنده در پاسخ می گوید مهم نیست. این یعنی ارزش پول ملی بسیار کاهش یافته است...

·         همچنین از یک سو بانک مرکزی سرانه اسکناس در ایران را 114 برگ اعلام و تصریح کرده این حجم از سرانه اسکناس، ایران را جز کشورهای رکورددار در این زمینه قرار داده زیرا سرانه اسکناس در کشورهای پیشرفته بین 12 تا 14 برگ است. از سوی دیگر کاهش ارزش پولی ملاک است، قدرت خرید اسکناس هزار تومانی که برای نخستین بار در سال 1351 منتشر شد، معادل 128 هزار تومان امروز است و در حال حاضر این اسکناس فقط حدود 25 ریال 30سال پیش قدرت خرید دارد، این در حالی است که در مقابل ارزهای خارجی، پولهای درشت ما معادل پول خرد بسیاری از کشورهای جهان، اعتبار دارد، به عنوان نمونه یک پوند انگلیس حدود 2هزار تومان ایران، یک دلار آمریکا معادل یک هزار تومان و هزار تومان ما معادل 4ریال عربستان سعودی است که در عربستان تقریبا پول خرد تلقی می شود.

·         در این باره نکاتی چند قابل ذکر است:
1 - در حال حاضر ارزش واحد پول ملی ایران در رده های آخرین جدول ارزهای جهانی است به گونه ای که یک واحد از پول ملی ایران (ریال) ، تقریباً یک یازده هزارم دلار(که مبنای عرفی مقایسه ارزهاست) ارزش دارد. به عبارت دیگر ، یک واحد دلار با 11 هزار واحد ریال برابر است که از نظر حیثیتی در جهان ، به هیچ روی زیبنده ایران نیست.

با حذف صفرها ، یک ریال ، ارزشی برابر یک دلار خواهد داشت که دستکم از نظر شکلی و ظاهری ، آبروی پول ملی حفظ می شود.
البته تاکید می کنیم که بالا بردن ارزش واقعی پول ملی ، با حذف صفرها محقق نمی شود و آنچه در این بند گفتیم ، صرفاً ناظر به مسائل شکلی ماجراست و الا افزایش ذاتی و حقیقی ارزش پول ملی ، صرفاً با تقویت اقتصاد ملی و ارتقای جایگاه جهانی آن امکان پذیر است و لاغیر.2 - پول ملی ایران "ریال" است اما در همین ایران خودمان ، با یک ریال ، هیچ چیز و هیچ چیز حتی یک شکلات و آب نبات هم نمی توان خرید. یعنی پول پایه ایران که همان "یک ریال" باشد ، در بازار هیچ گونه ارزش و ما به ازای خارجی ندارد.
این در حالی است که در سایر اقتصادها ، یک واحد پول ملی ، آنقدر ارزش دارد که بتوان با آن چیزی خرید ، مانند دلار و درهم و یورو و پوند و لیر و ... اما ریال ایران چه؟

ریال ما آنقدر بی ارزش شده است که اکثر ما ، سالیان درازی است که حتی سکه یک ریالی هم ندیده ایم و اگر یک فرد خارجی از ما بخواهد کوچکترین پول ملی مان - یک ریال - را به او نشان دهیم ، عاجز خواهیم ماند!

سکه های یک ریالی ، هر چند از نظر قانونی هنوز اعتبار دارند و پول ملی اند ، اما اینک به جای آن که در معاملات روزمره استفاده شوند ، خود به عنوان یک کالای عتیقه و یادگاری ، مورد خرید و فروش قرار می گیرند که در دنیا بی نظیر است!
با حذف 4 صفر از واحد پول ملی ، لا اقل این مشکل نمادین نیز حل می شود و کوچکترین واحد پول ملی ایران یعنی یک ریال ، ما به ازای بیرونی می یابد.3 - طبق اعلام رئیس کل بانک مرکزی ، واحد پول ملی ایران ، ریال باقی می ماند و پول خردمان نیز دینار خواهد بود ( هر صد دینار یک ریال).

در حال حاضر ، هر چند واحد پول ملی مان ریال است ولی آنچه در عرف جا افتاده و عملاً مورد استفاده قرار می گیرد ، "تومان" است. به عنوان مثال هیچ فروشنده ای نمی گوید یک بطری شیر هشت هزار و پانصد ریال ، بلکه به ذکر 850 بسنده می کند و مخاطب نیز می فهمد که منظورش تومان بوده است.
در واقع ، مردم ایران عملاً تومان را واحد پول می دانند و ریال را که قانوناً واحد پول است ، فقط جزء تشکیل دهنده تومان می شمارند.

به نظر می رسد اگر قرار است تغییراتی در این باره شکل گیرد ، بهتر است همراستا با مردم و عرف عمومی ، واحد پول ایران تومان باشد و ریال ، جزء تشکیل دهنده آن ، کما این که به عنوان مثال ، دلار واحد پول و سنت جزء تشکیل دهنده آن در برخی کشورهاست.

با این تدبیر ، دو گانگی فعلی از بین می رود و بسیاری از مشکلات - که گاه ابعاد حقوقی و مالی بزرگی به خود می گیرند ، مانند اشتباه در ریال و تومان در اسناد رسمی و بانکی -  خود به خود حل می شود.

ولی اگر دینار هم به این آشفته بازار اضافه شود ، مردم سرگردان می مانند بین سه عنوان پولی تومان و ریال و دینار!
البته در اجرای این طرح فارغ از نتیجه ی ان باید توجه داشت  که دینار ، در حال حاضر تداعی کننده واحد پول کشورهای عربی است (هر چند که در مقاطعی در ایران نیز کاربرد داشته است و در واقع ارزشی معادل یک صدم ریال دارد) و لذا فرهنگ عمومی کشور آن را نمی پذیرد وبهتر است بفکر نامی درخور باشیم و  حتی می توان بر روی ابداع نام های خوش آهنگ و اصیل ایرانی هم فکر کرد.

·         دلایل سیاسی

·         شاید به‌نظر عجیب برسد اما انگیزه‌های سیاسی هم ارتباطی مستقیم با حذف صفر از واحد پول ملی دارد. بررسی‌ها حکایت از این دارد که معمولا دولت‌های چپگرا تمایل کمتری به حذف صفر از پول ملی نشان می‌دهند تا دولت‌های راستگرا. عمده‌ترین دلیل آن شاید این می‌تواند باشد که کاهش چشمگیر تورم به نفع وام‌دهندگان تمام می‌شود، در حالی‌که شرایط تورمی برای وام گیرندگان مساعد‌تر است و از آنجا که دولت‌های چپگرا معمولا از حمایت اقشاری برخوردارند که جزو وام‌گیرندگان به‌حساب می‌آیند، کمتر اقدام به حذف صفر و تلاش برای کاهش تورم می‌کنند. البته باید این را هم در نظر گرفت که موفقیت در اجرای طرح ثبات اقتصادی و متعاقب آن حذف صفر تأثیر بسزایی در افزایش محبوبیت یک دولت در میان رأی دهندگان خواهد داشت.

·         همچنین اینکه حذف صفر از پول ملی تا چه حد در یک کشور سابقه داشته باشد و چند بار صورت پذیرفته باشد بر تمایل دولت‌ها برای به کار بردن آن تأثیر دارد. معمولا دولت‌هایی که پیش از آنها هم دولت‌ها اقدام به حذف صفر کرده باشند راحت‌تر تن به انجام آن می‌دهند.

·         بنابراین علت اصلی طرح موضوع کاهش چند صفر از پول کشور، کاهش شدید ارزش واحد بنابر این  علت اصلی طرح موضوع کاهش چند صفر از پول کشور، کاهش شدید ارزش واحد پول بر اثر تورم زیاد است که عملا واحد پول و حتی چند ده برابر آن را از کارآمدی در معاملات انداخته است و گویی که پول رایج کشور محسوب نمی‌شود.

نخست باید به این پرسش پاسخ داده شود که آیا اولویت اصلی بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی در شرایط فعلی، حذف صفر از پول رسمی کشور است یا سیاست‌گذاران اقتصادی کشور، اولویت‌های دیگری دارند که نخست باید درصدد رفع آن برآیند. در سال‌های اخیر چندین بار موضوع حذف صفر از پول ملی توسط مسئولان مطرح شده است. اما بنا به دلایلی از انجام این سیاست صرف‌نظر شده است. اقتصاد ایران در شرایط کنونی، شرایطی را که در آن کشورها واحد پول خود را تغییر داده‌اند، ندارد؛ دوران بعد از جنگ جهانی،‌ دوران بحران بدهی‌ها و دوران گذار همراه با تورم‌های بسیار بالا. در عین حال، ‌طی سه دهه گذشته بسیاری از متغیرهای اسمی کشور تا هزار برابر افزایش یافته‌اند و سطح عمومی قیمت‌ها بیش از 250 برابر رشد داشته است. بنابراین به‌عنوان مثال اسکناس یک ریالی سال 1350 اکنون حداقل معادل سکه 250 ریالی است. ثبت اعداد و محاسبات هم نسبت به گذشته بسیار مشکل‌تر شده است. اعداد و ارقام اسمی بزرگ در هر حال پویایی‌های تورم را تقویت می‌کنند. اگرچه در سال‌های گذشته هیچ‌وقت ابرتورم نداشته‌ایم، ولی تورم‌های دائمی دو رقمی بین 15 تا 30 درصد همواره آزاردهنده بوده‌اند. مشکلات مربوط به امحا و چاپ مجدد اسکناس و هزینه‌های آن هم قابل‌ملاحظه است. ناگفته نماند وقتی تورم در دو دهه گذشته شروع به افزایش کرد و به‌تدریج تداوم یافت، ‌یا باید اسکناس‌های درشت چاپ می‌شد که این امر خود می‌توانست فضای روانی و انتظارهای تورمی را تحریک کند. برای مواجه شدن با چنین مشکلی و نیز برای تسهیل در مبادلات پولی مردم، بانک‌ها از طریق بانک مرکزی اقدام به انتشار چک‌پول کردند که بالطبع باید جزو سپرده‌های دیداری مردم محسوب می‌شد. اما بانک‌ها به‌عمد، از این چک‌پول‌ها در چارچوب قانون استفاده نکردند و زمانی که کسی از حساب خود پول برداشت می‌کرد و در ازای آن چک پول دریافت می‌کرد، برحسب قاعده، بانک‌ها باید تا مراجعه دارنده چک پول‌ به بانک و تبدیل آن به پول،‌ ذخیره قانونی صد درصد آن را کنار می‌گذاشتند.

به‌عبارت بهتر، بانک‌ها باید ما به ازای پولی آن چک‌پول را دست نخورده نگه می‌داشتند. اما بانک‌ها در عین حال که حساب دارندگان چک‌پول را صفر می‌کردند، تا مراجعه چک‌پول‌های بانک که ممکن بود چندین روز به طول بکشد، از وجود ما به ازای آن نیز استفاده کرده و از محل آن به مردم وام می‌دادند که این خود موجب افزایش نقدینگی در اقتصاد شد. بعد از آن چک‌پول‌هایی در اقتصاد رایج شد که به‌نوعی نقش اسکناس دارند. خوبی این چک‌پول‌ها این است که نه آثار روانی اسکناس‌های درشت را ندارند و در عین حال همان کار اسکناس‌های بسیار درشت را انجام می‌دهد. به این ترتیب چک‌پول در شرایط جاری، هم مبادلات پولی را پوشش داده و تسهیل می‌کند، هم اینکه آثار منفی اسکناس‌های درشت را ندارد. درعین‌حال گفته شده است که بانک‌ها اجازه ندارند مانند گذشته از ما به ازای چک‌پول‌ها در اعطای وام استفاده کنند. دراصل خود این چک‌پول‌ها، پول محسوب می‌شوند. بانک مرکزی هم باید در ازای دریافت معادل پولی این چک‌پول‌ها به بانک‌ها اجازه انتشار آن را بدهد. اگر چنانچه آن‌گونه که نظریه محض کلاسیکی می‌گوید، پول در اقتصاد خنثی بوده و قانون «ظروف مرتبط» مصداق واقعی و کامل داشت، ‌حذف  صفر از پول ملی هیچ مشکلی ایجاد نمی‌‌کرد. تنها بحث چاپ و ضرب پول‌های ریز و کم‌مقدار و هزینه مربوط به آن مطرح بود و نتیجه آن تسهیل در محاسبات و ثبت حسابداری بود. ازاین‌رو محیط اقتصادی را هم کمی مطمئن‌تر می‌ساخت و رابطه پول ملی با پول خارجی را به اعداد ریز و کم‌تعداد تعدیل می‌کرد که فی نفسه و حداقل درظاهر امر یک ارتقا برای پول ملی محسوب می‌شد. به‌عنوان مثال فرض کنید اگر سه صفر از پول ملی حذف شود، هر دلار کمابیش معادل یک تومان خواهد شد.

به نظر می رسد حذف صفر از پول ملی هزینه های کمی بر اقتصاد تحمیل کند . این سیاست تنها مستلزم انتشار اسکناسهای جدید و آگاه کردن مردم و بازارهای مالی نسبت به تغییرات جدید است .

·         و حال که با طرح حذف صفر از واحد پول ملی مواجه هستیم باید مطالعات دقیقی در این ضمینه انجام دهیم.

·         تاریخجه ی حذف صفر

·         حذف صفر از پول ملی کشورها نخستین بار پس از پایان جنگ جهانی دوم و تورم تازنده آلمان‌غربی تجربه شد که چاپ مارک جدید را به دنبال داشت.پس از آن به ویژه از دهه 60 و 70 میلادی به این سو این عمل بارها و بارها در کشورهای مختلف که اکثراً کشورهای در حال توسعه بودند به اجرا درآمد. کشورهایی که اقتصاد آنها از تورم بالا رنج می‌برد و ارزش پول ملی آنها در سراشیب سقوط قرار گرفته بود، برای ساده‌تر شدن مبادلات اقتصادی و بازرگانی و همچنین کاهش هزینه چاپ اسکناس اقدام به حذف صفر یا صفرهایی از اسکناس‌ها کردند. عمده اقتصاددانان بر این عقیده‌اند که حذف صفر از اسکناس هیچ‌گونه تأثیری بر شاخص‌های اقتصادی و طرف عرضه و طرف تقاضا ندارد و بیشتر اثر روانی بر جامعه می‌گذارد. از این‌رو حذف صفر از پول ملی می‌بایست همراه دیگر اقدامات انقباضی در عرصه سیاست‌های پولی و انضباط مالی دولت‌ها باشد تا در کنار کنترل تورم، حذف صفرهای اسکناس کارکرد خود را داشته باشد. در غیر این صورت خداحافظی صفرها به زودی اثر روانی خود را از دست داده و صفرها قدرتمندتر از گذشته بازمی‌گردند. داده‌های بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول حاکی از آن است که دست کم ‌70 کشور جهان تاکنون اقدام به حذف صفر از پول ملی خود کرده‌اند که در برخی از این کشورها برای تکمیل چرخه روانی نسبت به تغییر نام واحد پول نیز اقدام شده است.

·         آلمان رکورد چاپ اسکناس را شکستآلمان در اوایل دهه 1920 میلادی شاهد افزایش تورم تا مرز 25/3‌میلیارد ‌درصد در هر ماه بود. به تعبیر بهتر در این زمان قیمت کالاهای مصرفی هر 49 ساعت دو برابر می‌شد. در چنین شرایطی بانک مرکزی کشور آلمان اقدام به چاپ اسکناس‌های درشت کرد، زیرا اسکناس‌هایی با مبالغ پایین هیچ کاربردی در اقتصاد نداشت. در این زمان نیز بانک مرکزی در اولین گام اسکناس‌های 50‌میلیون مارکی چاپ کرد ولی با گذشت زمان و برای تامین نیازپولی مردم اسکناس‌های 50‌میلیارد مارکی توسط این سازمان پولی آلمان به چاپ رسید. سپس اسکناس‌های 100‌میلیارد مارکی در این کشور چاپ شد و رکورد چاپ اسکناس جهان را شکست.

·        
برزیل وحذف 18 صفر شاید برزیل نمونه بارز یک اقتصاد با تورم حاد باشد که برای فرار از این تورم 18 بار از صفرهای پول ملی خود را طی سالیان متمادی کم کرده است.این کشور در دهه 60 و 70 میلادی ماهانه 30 تا 40 درصد از ارزش پول خورا از دست می داد
در سال 1967 میلادی برای اولین بار 3 صفر از پول ملی برزیل با نام Cruzeiro حذف و این پول به Cruzeiro Noro تبدیل شد. با این وجود برزیل نتوانست در کنترل تورم موفق عمل کند و تا سال 1981 تورم این کشور بار دیگر به 151 درصد رسید. در این میان بار دیگر سه صفر از پول ملی برزیل حذف شد. در سال 1989 بار دیگر تورم برزیل افزایش یافته و به هزار و 431 درصد رسید. در این هنگام بار دیگر دولت برزیل اقدام به حذف صفرهای بازگشته همراه با تغییر نام پول ملی کرد. در سال 1993 زمانی که تورم این کشور در مرز 2 هزار درصد قرار داشت بار دیگر حذف سه صفر اعمال شد. این بار دولت توانست در مهار تورم توفیقاتی کسب کند. با این حال برزیل همچنان یکی از گران‌ترین کشورهای آمریکای‌لاتین به حساب می‌آید. از سال 1930 تاکنون طی شش مرحله 18 صفر از پول ملی برزیل حذف شده است و هشت بار نیز نام واحد پولی این کشور تغییر پیدا کرده است.

·        
هلند، تجربه توسعه‌یافته
بیماری هلندی اکنون واژه‌ای آشنا در ادبیات اقتصادی است. ورود منابع درآمدی غیر منتظره از محل استخراج گاز، اقتصاد هلند را با تورم پیش‌بینی نشده‌ای در دهه 60 میلادی روبه‌رو کرد. دولت مجبور به چاپ اسکناس‌های درشت شد تا بتواند پاسخگوی نیاز مبادلات مردم باشد. در همین حال تورم نیز از مرز 100 درصد عبور کرد. البته این وضعیت در هلند چندان نپایید و دولت با عمال سیاست شدید انقباضی در سیاست‌های پولی توانست حجم پول را کنترل کرده و به‌همراه آن چهار صفر از اسکناس‌های این کشور حذف شد. هلند نمونه برجسته‌ای از جوابگو بودن سیاست حذف صفر از اسکناس در شرایطی است که این کار با اعمال دیگر سیاست‌های کنترل نقدینگی همراه باشد. زیمبابوه و تورمی که کاهش نمی یابداگرچه اکثر کشورهای دارای تورم بالا تجربه خوبی از کاهش صفر از پول ملی دارند اما زیمبابوه نماد کامل شکست این طرح است. دولت زیمبابوه در سال 2003 زمانی که تورم این کشور یک هزار درصد بود اقدام به حذف سه صفر از اسکناس‌های این کشور کرد. با این وجود دولت عملاً هیچ‌گونه اقدامی در خصوص مهار تورم انجام نداده و صرفاً به وجه روانی حذف صفرها اتکا کرد. بدیهی آنکه این کارکرد به زودی از میان رفت و تورم تازنده سرانجام اقتصاد این کشور را ویران کرد و دلار زیمبابوه از هم پاشید. هم‌اکنون تورم این کشور آفریقایی از مرز یازده میلیون درصد گذشته است و دولت برای تامین اسکناس مورد نیاز مردم ناگزیر از چاپ اسکناس‌های یکصد میلیارد دلاری شده است. این در شرایطی است که بانک مرکزی این کشور اعلام کرده دیگر کاغذ اسکناس کافی برای نشر پول در اختیار ندارد.

·        

·         مجارستان و 20 صفر روی اسکناس ها
در فاصله سال‌های 1945 تا 1946 میلادی این کشور نیز تورم فزاینده‌ای را تجربه کرد. در سال‌های 1945 و 1946 میلادی قیمت کالاهای موجود در بازار این کشور در هر 15 ساعت دو برابر می‌شد. این مساله بعد از اتمام جنگ جهانی دوم در این سرزمین اتفاق افتاد. همین مساله سبب شد تا بانک مرکزی عکس‌العمل نشان دهد. قبل از ایجاد تورم فزاینده بزرگ‌ترین اسکناسی که در این کشور چاپ شده بود اسکناس‌های 1000 پنگویی بود. اما در اواخر سال 1945 میلادی این کشور برای تامین نیاز مردم اقدام به چاپ اسکناس‌هایی با ارزش 10‌میلیون پنگو کرد.اما این پایان کار نبود با گذشت کمتر از شش ماه حتی اسکناس‌هایی با ارزش 10‌میلیون پنگو نیز برای مردم قابل استفاده نبود و اسکناس‌های درشتی که به سختی می‌توان نامی برای آن انتخاب کرد چاپ شد. اسکناس‌هایی که روی آنها 20‌صفر وجود داشت. در این زمان اسکناس‌های چاپ شده برابر با 10 به توان 20 بود. در نیمه دوم سال 1946 میلادی بازهم اسکناس‌های درشت‌تری در این کشور چاپ شد. در این زمان اسکناس‌هایی با 21 صفر چاپ شد. ولی در اواخر این سال مشکل مجارها حل شد و واحد پول قدیمی با واحدی جدید جایگزین شد و تمامی صفرها از روز اسکناس‌ها حذف شد. مجارستان رکورد بزرگ‌ترین اسکناس‌ها را در تاریخ جهان به خود اختصاص داده است.

·        
ترکیه، تجربه موفق
ترکیه کشوری اروپایی با بستری جهان سومی است که به یک‌باره شش صفر را از پول ملی خود را در سال 2005 میلادی حذف کرد. تورم در ترکیه از ابتدای دهه 80 آغاز شده و با شتاب به پیش رفت. هر دلار آمریکا که در سال 1988 با 1422 لیر قدیم ترکیه مبادله می‌شد در سال 2003 به بیش از 5/1 میلیون لیر قدیم رسید. در این شرایط قیمت یک ساندویچ در ترکیه به 3 میلیون لیر رسید. از سال 1981 به این سو در ترکیه هر دو سال یک بار نیاز به اسکناس‌های درشت‌تر احساس می‌شد. در یک چرخه 25 ساله. درشت‌ترین اسکناس ترکیه از 5 هزار لیر به یک میلیون لیر تبدیل شد. تعداد بیشمار صفرها در ارقام اقتصادی و مبادلات که گاه تا چند تریلیون لیر می‌رسید مشکلات فراوانی را در مسیر عملیات حسابداری و نگه‌داری حساب‌ها به وجود آورده بود. از آغاز سال 2005 اسکناس‌های جدید ترکیه با عنوان لیر جدید منتشر شدند. هر لیر جدید معادل یک میلیون لیر قدیم است و به این ترتیب ترکیه در یک مرحله شش صفر را از اسکناس حذف کرد. مهار تورم در ترکیه با نظارت و دستورالعمل‌های صندوق بین‌المللی پول انجام گرفت. این کشور به عنوان یک نمونه برگزیده در مهار تورم از سوی این نهاد بین‌المللی معرفی شد. ترکیه پیش از آنکه اقدام به حذف صفرها کند تورم را به طور کامل مهار کرد.
آنچه مسلم است این است که مشابه وضعیت اقتصادی ما را بسیاری از کشور ها داشته اند . ترکیه از جمله این کشور ها ست که برای ورود به اتحادیه اروپا از هیچ تلاشی فرو گذار نکرد حتی کاهش صفرهای اسکناس برای رسیدن به تورم کمتر. اسکناس های میلیون لیری ترکیه جای خود را به اسکناس هایی با ارزش اسمی کمتر دادند و این گونه بود که اسکناس یک میلیون لیری به اسکناس یک لیری تبدیل شد.
از آغاز سال ۲۰۰۵، در ترکیه اسکناس‌هاى یک لیره‌اى، پنج لیره‌اى، ده لیره‌اى و بیست لیره‌اىبه گردش در آمد و جایگزین اسکناس‌هاى معادل به اصطلاح میلیونى شد. افزون بر این اسکناس‌هاى ۵۰ و یکصد لیره‌اى نیز به جمع اسکناس‌هاى تازه اضافه شدند تا دست کم 6 صفر از پول ملی ترکیه کم شود.
بر روى همه این اسکنا‌س‌ها چون گذشته تصویر «کمال آتاترک» دیده می‌شود و در پشت آنها، آثار و بناهاى تاریخى ترکیه. بر این اساس ترکیه یک سال تمام از هر دونوع اسکناس استفاده کرد و در پایان سال میلادی اسکناس های قدیمی را رسما از رده خارج نمود.
امروزه اقتصاد ترکیه به ثباتى نسبى دست یافته و نرخ تورم در این کشور در اواسط سال جارى میلادى براى اولین بار در طى سى سال گذشته، کمتر از ۱۰ درصد بوده است. دولت ترکیه امیدوار است که در چهار سال آینده بتواند، نرخ تورم را به میزان متوسط تورم در اتحادیه اروپا برساند. ارزش لیر ترکیه در سال‌های 1966 تا 1980 در سایه سیاست‌های حمایتی دولت با روندی کند از 9 لیر به 90 لیر رسیده بود، اما با اجرای سیاست‌های اقتصاد آزاد توسط تورگوت اوزال (نخست‌وزیر وقت) ترکیه در اوایل دهه 80 ارزش پول ملی این کشور با سرعت زیاد کاهش یافت و در سال 1988 ارزش برابری یک دلار آمریکا به 1300 لیر و در سال 2001 به 1650000 لیر رسید.

با اجرای سیاست‌های اقتصاد باز و شناور شدن قیمت ارز در عمل خرید و فروش ارزهای خارجی در بازار سیاه از بین رفت و با لغو ممنوعیت نگهداری ارزهای خارجی، مردم که به دلیل کاهش مستمر ارزش لیر ترک، تمایلی به پس انداز کردن آن نداشتند به جای خرید طلا اقدام به خرید ارزهای خارجی و سپرده‌گذاری آن در بانک‌ها کردند.

اقدام دولت ترکیه در آزادسازی خرید و فروش ارز در جامعه این کشور و همچنین مجوز سپرده‌گذاری براساس ارز‌های خارجی علاوه بر کاهش قیمت کاذب طلا در بازار، پس‌اندازهای مردم را که با خرید طلا به صورت راکد در آمده بود به بازار پول منتقل کرد و با رونق گرفتن بازار سهام ترکیه و افزایش بازدهی آن به تدریج سرمایه‌گذاری در بورس به امری عادی تبدیل شد و همین موضوع بازار سهام ترکیه را به یکی از بازارهای مهم منطقه تبدیل کرد. برخی کارشناسان، کاهش تورم در ترکیه را نتیجه بارز حذف 6 صفر از پول ملی می‌دانند، اما نگاه به تحولات اقتصادی ترکیه نشان می‌دهد که این کاهش بیش از آنکه در نتیجه حذف صفر از پول ملی باشد در نتیجه اصلاح نظام اقتصادی ترکیه روی داده است. به عقیده کارشناسان حذف صفر از پول ملی به لحاظ ریاضی تاثیری در متغیرهای اقتصادی ندارد و تاثیر آن در قالب کاهش زمان برای انجام محاسبات قابل لمس است که خود کاهش هزینه‌های حسابداری بنگاه‌های اقتصادی و افزایش بهره‌وری را در پی دارد و تاثیر روانی حذف صفرهای متعدد از پول ملی نیز در کاهش تورم غیر قابل انکار است.

در سال‌های اول اجرای سیاست‌های اقتصاد باز در ترکیه و حذف یارانه‌ها و حمایت‌های دولتی از پول ملی، دولت تورگوت اوزال با انتقاد‌های شدید برخی محافل روبه‌رو شد و بسیاری از دست‌اندرکاران اقتصاد و سیاستمداران کهنه کار این کشور، اوزال را متهم به اجرای سیاست‌های بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول در راستای نابودی اقتصاد ترکیه می‌کردند اما در مدتی کمتر از ده سال نتایج مثبت سیاست‌های اقتصادی اوزال مشهود شد و از اوایل قرن جاری تورم در ترکیه روندی کاهشی در پیش گرفت. در این مدت، ارزش برابری دلار از 1650000 لیر ترک در سال 2001 به 1350000 لیر ترک در سال 2004 رسید و این رقم در سال 2005 همزمان با اجرای قانون حذف 6 صفر از پول ملی ترکیه 1290000 لیر شد.

بعد از گذشت حدود 30 سال از روی کار آمدن تورگوت اوزال در ترکیه اکنون بسیاری از اقتصاددانان و فعالان اقتصادی این کشور، وی را پدر اصلاحات اقتصادی این کشور می‌دانند و موقعیت کنونی ترکیه را در سایه اجرای سیاست‌های وی می‌دانند که به‌رغم اعتراضات شدید آن را عملی کرد.
موضوع حذف صفر از پول رایج ترکیه نیز زمان ریاست‌جمهوری تورگوت اوزال و همزمان با نمود اثرات مثبت تصمیم‌گیری‌های اقتصادی مطرح شد؛ اما با مرگ ناگهانی وی این موضوع مسکوت ماند و دولت‌های بعدی نیز جرات اجرای این طرح را نداشتند.

دولت ترکیه در سال 2005 یک سال بعد از روی کارآمدن حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان با هدف حذف 6 صفر از پول ملی همزمان با لیر ترک، پول جدیدی را با نام «لیر جدید ترک» با نام مخفف YTL وارد بازار کرد؛ به گونه‌ای که در طول پنج سال علاوه بر لیر ترک با صفرهای متعدد، لیر جدید ترک نیز رایج بود و هر لیر جدید ترک معادل یک میلیون لیر ارزش داشت. در این مدت قیمت کالاها و خدمات به صورت «لیرترک» و «لیر جدید ترک» برچسب‌گذاری شد و مردم ترکیه از یک لیر جدید به نام «یک ینی ترک لیراسی» یا یک میلیون لیر نام می‌بردند.
در سال 2010 دولت ترکیه پس از پنج سال لیر ترک با صفرهای متعدد را به صورت کامل از گردونه اقتصاد خارج کرد و نام لیر جدید ترک نیز به «لیر ترک» تبدیل شد. اکنون در این کشور تمامی معاملات با لیر ترک انجام می‌شود و تنها تعداد کمی از افراد همچنان به یک لیر ترک، یک میلیون لیر ترک می‌گویند.

جایگزینی لیر جدید ترک به جای لیر ترک با 6 صفر تسهیلات گسترده‌ای را در انجام معاملات ایجاد کرد و مردم عادی که توانایی انجام محاسبات میلیونی در ذهن خود را نداشتند، اکنون می توانستند به راحتی خرید و فروش کنند و تغییرات کوچک در قیمت‌ها نیز که قبل از این به دلیل بالا بودن تعداد صفرها به صورت رقمی بزرگ در اذهان جلوه‌گر می‌شد، چندان تاثیری در قیمت‌ها نشان نداد و اثرات تورمی روانی این گونه افزایش قیمت‌ها کاهش یافت. بسیاری از کارشناسان اقتصادی اجرای سیاست حذف 6 صفر از پول ملی ترکیه همزمان با آغاز رونق اقتصادی در این کشور را از دلایل عمده موفقیت دولت این کشور در جایگزینی پول جدید به جای پول قبلی می‌دانند.

به عقیده آنان، کاهش تورم در ترکیه در نتیجه رونق اقتصادی این کشور و در سایه اجرای سیاست‌های صحیح عملی شده و حذف 6 صفر از پول ملی نیز با کاهش هزینه‌های چاپ و نشر پول، صرفه‌‌جویی در زمان انجام محاسبات تاثیری مثبت بر اقتصاد داشته است؛ به گونه‌ای که در ظاهر ارزش پول ملی ترکیه در برابری با دلار از 1650000 لیر در سال 2001 به 44/1 لیر در سال 2010 رسیده است.
عملکرد دولت ترکیه در اجرای قانون حذف صفر از پول ملی نشان می‌دهد که با حذف 4 صفر از پول ملی نه تنها ارزش پول ملی کاهش نمی‌یابد، بلکه به لحاظ مبادلات ریاضی افزایش نیز خواهد یافت؛ اما کاهش یا افزایش ارزش پول ملی متغیری است که خود بسته به سیاست‌های اقتصادی تغییر خواهد کرد

·         نظرات مخالفان:

·         اعلام رسمی تغییر در واحد پول رسمی کشور و سیاست حذف صفر از آن، در شرایطی مطرح شده است که گزارش‌های رسمی از صعودی شدن شاخص تورم در کشور حکایت دارد. این روزها همه مسوولان به خوبی از حساسیت سیاسی و اجتماعی تورم دو رقمی آگاهی دارند، بنابراین مهار تورم را باید اولویت اول سیاست‌گذاران اقتصادی کشور دانست و این نکته‌ای است که البته مورد توجه برخی مسوولان قرار دارد، بنابراین این‌گونه عنوان می‌شود که حذف صفر از واحد پول ملی می‌تواند از نظر روانی، منجر به کاهش نرخ تورم شود.

. این درحالی است که ما به تجربه دریافته‌ایم که ارزش پول ملی را نمی‌توان با دستور اداری و مصنوعی حفظ کرد. به هر اندازه که بتوانیم نرخ تورم را کنترل کنیم می‌توانیم ارزش پول ملی را       نیز تقویت کنیم. نتیجه اینکه اصلی‌ترین متغیر در تعیین ارزش پول، نرخ تورم است و اگر قرار است     که ارزش پول ملی تقویت شود، این کار باید با کنترل نرخ تورم صورت پذیرد.

·         باکم ارزش شدن پول، مشکلاتی از قبیل هزینه‌های چاپ و نشر اسکناس، ضرب سکه‌های بی‌ارزش، صرف وقت بی مورد برای شمارش آنها، داشتن بالاترین حجم سرانه اسکناس در میان سایر کشورها و دشواری در نگهداری و تنظیم بودجه‌ها و اسناد مالی، دامنگیر جامعه شده است. از آنجا که کاهش ارزش پول ملی ناشی از رشد شدید حجم پول بدون توجه به نرخ رشد واقعی اقتصاد بوده، توجه به آنچه عامل اصلی به وجود آمدن این وضع بوده، از اولویت برخوردار است. بنابراین تغییر این روند مستلزم تحت کنترل درآمدن تورم با دست یافتن به رشد بالا و باثبات اقتصادی همراه با محدود شدن افزایش حجم پول است. به نظر می‌رسد بدون توجه به این ضرورت واولویت، حذف چند صفر از واحد پول ملی اگرچه منافعی از قبیل، کاهش هزینه‌های چاپ، ضرب و نشر اسکناس و سکه، نقل و انتقال کمتر و سهل‌تر مقدار پول، کاهش زمان و هزینه برای شمارش و تسهیل انجام مبادلات کالا و پول و نیز تسهیل تنظیم و نگهداری حساب‌ها و اسناد مالی در سطوح ملی و بنگاهی را دربردارد و به لحاظ منطقی نیز کاهش چند صفر نباید تاثیری در نرخ تورم داشته باشد، ولی اجرای آن در شرایط کم رشدی اقتصاد نه تنها نمی‌تواند اثری ضد تورمی داشته باشد، بلکه با توجه به جنبه‌های روانی کاهش ارزش پول، ایجاد تسهیل در جابه‌جایی آن و گرد کردن عمومی قیمت‌ها به بالا، ضمن ایجاد نارضایتی‌هایی در جامعه عاملی تورم‌زا نیز خواهد بود. با توجه به جمیع جهات اگرچه به دلیل شدت افزایش حجم پول در شرایط کم رشدی اقتصاد، حذف صفرهایی از پول کشور محاسنی دارد، ولی این کار باید پس از اتخاذ تمهیدات کافی برای تحقق رشد اقتصادی بالا و باثبات انجام گیرد تا چرخه معیوب پیشین تکرار نشده و دستاورد‌های این اقدام بیشتر از هزینه‌های آن باشد. اجازه بدهید با مثالی عامیانه، این موضوع پیچیده را به پایان برسانم. حذف صفر از واحد پول ملی، بی‌شباهت به برداشتن چربی افراد چاق از طریق عمل جراحی نیست. بر فرض اینکه در یک عمل جراحی، 20کیلو چربی از شکم فردی چاق خارج شود، مادام که او تغییر اساسی در نگرش اصولی به غذا خوردن و فعالیت‌های فیزیکی ایجاد نکند، چربی خارج شده، ظرف مدت کوتاهی به بدن او باز خواهد گشت. آیا مسوولان فکر نمی‌کنند حذف صفر از واحد پولی کشور با وجود تورمی که همواره در نقدینگی، کسری بودجه و بی‌انضباطی‌های مالی وجود داشته و دارد، سیاستی کوتاه‌مدت خواهد بود؟

·          تغییر واحد پولی کشور قبل از حل مشکل رشد حجم پول، تاثیر مثبتی در اقتصاد کشور نخواهد داشت، عقیده بر این است که کاستن از تعداد صفرهای پول، فقط ضریب تبدیل کالا به واحد پول را ساده تر می کند.  با تاکید بر اتخاذ سیاست انقباضی پولی در کشور، با توجه به این که رشد بالای حجم پول ضمن بی ارزش کردن پول، باعث ایجاد مشکل در تبدیل پول به کالا می شود، از این رو باید قبول داشت اگر اقتصاد کشور غیرمولد باشد تا یک مجموعه اقدامات نباشد حذف صفراثر نخواهد داشت بلکه باعث بالا رفتن ضریب تورم نیز می شود. حذف صفر باید در قالب یک بسته سیاستی انجام شود تا در کنار این عمل به نرخ رشد اقتصادی منجر گردد. در طرح تغییر واحد پولی یا حذف صفر از پول ملی علاوه بر تورم باید شرایط اقتصادی کشور را مدنظر داشته باشد: البته حذف صفر از پول از مسایل مهم رشد اقتصادی کشور است که باید به نحوی حل شود و باید در نظر داشت که کشوری نظیر ترکیه نیز زمانی چنین کاری را انجام داد، لذا باید به مسئولان اقتصادی کشور توصیه کرد به جای انجام چنین کارهای نمایشی به فکر حل مسایل اساسی کشور باشند. برخی کارشناسان حذف چند صفر را از پول ملی مناسب نمی دانند و مطمئن هستند که در صورت موفقیت آمیز بودن طرح هیچ گونه نتیجه اقتصادی برای کشور نخواهد داشت و اکنون بانک مرکزی می تواند با انتشار چک پولهای درشت و همچنین استفاده مردم از عابربانکها، آثار روانی تورم را کمتر کند.

·        
چرا صفرها آن قدر بی ارزش شده اند که باید بروند. بی شک مهم ترین عامل در بی ارزش شدن پول ملی است که نقش صفرهای آن را بیش از هرچیز مشخص می کند، وضعیت بیمارگونه اقتصاد ما و بخصوص تورم آن است. آیا با حذف صفرها، ارزش پول ملی واقعی شده، تورم مهار و اقتصاد شکوفا خواهد شد؟
علم اقتصاد به صراحت بیان داشته که اگر فرایند رشد اقتصادی سیر نزولی پیدا کند و تورم شتابان صعود کند واحد پولی چنان بی ارزش خواهد شد که بود و نبود صفرها هم چاره ساز نیست، صفرهای پول ملی تابع اقتصاد آن کشور هستند نه اقتصاد تابع صفرها، پس باید به سراغ علت ها رفت نه معلول ها. اگر هدف حذف صفر واحد پول ملی این باشد که ارزش پول ملی افزایش پیدا کند و یا به نوعی تورم تحت کنترل قرار گیرد باید گفت که با این اقدام این هدف تامین نمی شود، ممکن است چند صفر از پول کم کنیم و همزمان ارزش پول هم افزایش یابد ولی این افزایش ارزش پول به خاطر حذف صفرها نیست بلکه بخاطر رخدادهای دیگری است که ممکن است در اقتصاد روی دهد و حجم تولیدات اقتصادی و ارزش تولیدات بالا برود که سرانجام منجر به افزایش ارزش پول می شود. ارزش پول هنگامی افزایش می یابد که جامعه تولید کند، پس هرچه میزان تولیدات افزایش یابد بر پشتوانه پول ملی نیز افزوده می شود و برخلاف گذشته که ذخایر طلا پشتوانه پول ملی بود، نزدیک به چندین دهه است که میزان تولید پشتوانه پول ملی و تعیین کننده ارزش و برابری آن با ارزهای خارجی است.

·         برخی دیگر از کارشناسان اقتصادی حذف صفر از واحد پولی را ظلم به پول ملی می دانند و می گویند: هنوز ارزش پول ملی ما آنقدر کم نشده که بخواهیم صفرها را از آن حذف کنیم و اگر لازم باشد که صفری از پول ملی حذف شود تنها یک صفر آن هم بنا بر ضروریات و انجام نظرات کارشناسی باید صورت گیرد. آنها می افزایند: حذف صفر از پول ملی فاقد توجیه مالی و اقتصادی لازم است از این رو دولت می تواند به جای حذف صفر به چاپ اسکناس درشت اقدام کند که در این صورت آثار روانی تورمی منفی آن نیز کمتر می شود، دولت در این راستا همچنین می تواند پولهای ریز را جمع آوری کند و با جایگزینی اسکناس های درشت تر نیازهای مردم را به خصوص در سطح خریدهای جزء پاسخ دهد.

·         : البته در این بین یک اشکال وجود دارد و آن این که جایگاه حذف  صفر و کنترل تورم در بسته سیاستی نظارتی بانک مرکزی مشخص نشده که  اگر این مهم در بسته سیاستی بانک مرکزی دیده نشود شاید کاهش تورم آسان نباشد، از این رو  زمانی این طرح موفق خواهد شد که کنترل نقدینگی در بسته گنجانده شود و جایگاه حذف صفر مشخص گردد.  نمی شود سه صفر یا چهار صفر را حذف کرد ولی سود تسهیلات بانکی را کاهش داد، اگر سود تسهیلات را کم کنیم تقاضا افزایش می یابد و بانکها جوابگو نخواهند بود، از این رو مردم تمایلی به سرمایه گذاری نخواهند داشت، بنابراین مردم به طرف بازارهای غیررسمی یعنی نزول می روند و ممکن است کنترل تورم از دست دولت خارج شود

·         همچنین استقلال بانک مرکزی می‌تواند عاملی تأثیرگذار در موفقیت مهار تورم و در نتیجه موفقیت طرح حذف صفر از پول ملی باشد. به همین خاطر است که معمولا کشورهای در حال‌توسعه در برنامه‌های ثبات خود افزایش استقلال بانک مرکزی را مدنظر قرار می‌دهند و سپس اقدام به حذف صفر می‌‌کنند.

·         :در صورت حذف سه صفر از واحد پول هر هزار تومان با یک تومان برابر خواهد شد. با یک بررسی اجمالی در صورت هزینه خانوار اقلام بسیاری را پیدا می کنیم که کمتر از هزار تومان مبادله می شوند. وی افزود:با حذف سه صفر از واحد پول قطعا قیمت های جدیدی برای این دسته از کالاها تعیین خواهد شد که قطعا به نفع مصرف کننده نخواهد بود. به عبارت دیگر رفتار فروشنده به سمت افزایش بهای کالا به سمت یک واحد از واحد جدید پول پیش خواهد رفت. پرویزی خاطر نشان کرد: فروشنده ای که کالای خود را تا قبل از حذف صفر از واحد پول 250 تومان می فروخته است، اینک کالای خود را باید دو ریال و نیم بفروشد. به گفته وی در بهترین حالت او برای رهائی از مشکل پول خرد و محاسبات نرخ کالای خود را به سه ریال افزایش خواهد داد. محاسبه بهای کالا در حال حاضر و با این تعداد صفر مشکل است و حذف صفر مشکل فعلی را حل می کند، اما مشکلی با عنوان محاسبه بهای جدید کالا را اضافه می کند

از طرف دیگر، ‌به‌دنبال کوچک‌تر شدن ارقام، قبح روانی افزایش بعضی قیمت‌ها کاسته می‌شود. به‌طور مثال اگر آپارتمان هر مترمربع سه میلیون تومان است، پس از حذف سه صفر، طبق اصل تناسب باید هر مترمربعی سه هزار تومان قیمت‌گذاری شود اما چه‌بسا متری چهار هزار تومان قیمت‌گذاری شود و این‌گونه توجیه شود که قیمت سه میلیونی، چهار هزار تومان شده است. به‌طور معمول قدرت قیمت‌گذاری در اقتصاد ما آن‌قدر بالا است که عوامل قیمت‌گذار با مواجهه هرگونه تغییر در محیط اقتصادی (حتی تغییراتی محدود و نامرتبط)‌ قیمت‌های خود را تغییر می‌دهند. بنابراین ما پس از حذف صفر، شاهد این خواهیم بود که قیمت بسیاری از کالاها و خدمات مصرفی و حتی مسکن و زمین به‌طور متناسب کاهش نمی‌یابد و زمینه تورم بیشتر را فراهم می‌کند

·         نظرات موافقان
برخی کارشناسان مسایل اقتصادی بعنوان موافقان طرح حذف  صفر از پول ملی نیز معتقدند در شرایط فعلی اقتصادی، کاهش صفر از واحد پول ملی کشور نسبت به راهکارهای دیگر کنترل نقدینگی و کاهش نرخ تورم ارجحیت دارد زیرا باعث صرفه جویی و راحت تر شدن مبادلات می شود. این کارشناسان اقتصادی میگویند: مسئله حذف صفر از پول ملی از مدتها پیش مثل طرح هدفمند کردن یارانه در دستور کار دولت ها بوده ولی متاسفانه دولتهای گذشته بنا به دلایل گوناگون خود را قادر به انجام این کار نمی دیدند و این مطلب و عملی شدن آن و اعلام آن در ابتدای سال جاری نشانی بسیار خوبی است. همچنین  انها میافزایند: حذف صفر از پول ملی در کشورهای دارای نرخ تورم بالا امری است طبیعی و در کشورهای آمریکای لاتین و همین طور ترکیه این کار عمل شد و موفق بودند. انها معتقدند:بر پایه آمار منتشره توسط بانک مرکزی و به استناد شاخص CPI (شاخص اعتماد مصرف کننده) هر اسکناس هزارتومانی که در سال 1351 وارد گردش پولی کشور شد تا پایان سال 1386 به 2 تومان کاهش یافته، بنابراین این حذف صفرهای اضافی از پول ملی یک سیاست غیرقابل اجتناب است و این کار بایستی انجام گیرد زیرا در عمل هم مشاهده می کنیم که دیگر کسی از ریال به عنوان واحد پول ملی استفاده نمی کند و این کاری است که می بایست زودتر انجام می شد و خوشبختانه دولت دهم تصمیم گرفت آن را اجرایی کند. این کارشناسان اقتصادی اظهار داشتند: برخلاف آن چیزی که در بین مردم توسط عده ای که دارای غرض های سیاسی هستند این کار هیچ گونه بازتاب منفی بر روی نرخ تورم داخلی نخواهد داشت و تنها کار نمادین است، یعنی تن دادن به یک واقعیت موجود در جامعه و البته باید در کنار این تصمیم سیاستهای دیگر هم اعمال شود مثل آزادسازی قیمتها، ایجادزمینه کافی برای سرمایه گذاریها و افزایش عرضه کالا و خدمات و همچنین اصلاح نرخ برابری ریال در مقابل سایر ارزها، زیرا بالا نگهداشتن نرخ برابری ریال در مقابل سایر ارزها تولید هر کالایی را در ایران غیراقتصادی کرده است. موافقان  درخطاب به مخالفین این طرح گفتند: اقتصاد ایران را دیگر نمی شود با مسکن سرپا نگه داشت باید درمان اساسی شود و این طرح (حذف صفر از پول ملی) یکی از طرحهای عمده ای است که در کشورهایی که دارای تورم 2 رقمی بودند جواب داده، در ایران هم جوابگوی تورم خواهد بود به شرط آنکه کلیه امکانات لازم را دولت فراهم کند. دولت باید اقداماتی در جهت ثبات، کاهش هزینه ها و افزایش بهره وری در حوزه بانکی و پولی کشور انجام دهد، ارتباط بازار پول و سرمایه را تنگاتنگ کند و در مجموع حداکثر تلاش دولت باید این باشد که ثبات و آرامش را در قیمت ها ایجاد و سپس صفر را از پول ملی حذف کند تا نتایجی ماندگار داشته باشد. دولت باید باکاهش نرخ بهره بانکی و به طور همزمان کاهش موانع تولید و سرمایه گذاری از بانک به سمت بخش تولید روانه شود و با افزایش تولید باید گرایش به بازرگانی خارجی افزایش پیدا کند که منتهی به تراز مثبت بازرگانی و کاهش تورم می شود. بنابرین کاهش موانع تولید شاه کلید این فرایند است، وجود منابع غنی داخلی بستر مناسبی را فراهم خواهد آورد تا تولید به شکوفایی برسد، به این ترتیب برای کاهش تورم بهترین گزینه ایجاد امکانات استفاده از منابع داخلی است.

·         پیش نیازهای  حذف صفر از ریال

·           بنابراین قبل از اجرای سیاست صفرزدایی در کشور که می‌تواند به نتایج مثبت و خوبی منجر شود، باید اقدام‌های زیر را انجام داد که برخی از آنها پیش‌شرط بسیاری از فعالیت‌های اصلاحی است:‌

·         ایجاد فضای رقابتی و عمیق‌تر کردن بازارها؛ 2- محدودکردن قدرت قیمت‌گذاری عوامل اقتصادی؛ 3- انضباط و شفافیت در بودجه دولت و رفتار مالی دولت؛ 4- اصلاح نظام مالیاتی و کاهش وابستگی اقتصاد کشور و بودجه دولت به درآمد نفت؛ 5- محدودکردن فعالیت‌های نامولد و تثبیت نسبت مبادلات مرتبط و نامرتبط با تولید ناخالص داخلی؛ 6- ایجاد نظام مدیریت اصلاح قیمت و نظارت بر تغییرات قیمت هنگام شوک درمانی؛ 7- نظارت بر اعطای اعتبار و بازدریافت وام‌های معوقه؛ 8- انضباط پولی. این اقدام‌ها پیش‌شرط بسیاری از اقدام‌های اصلاحی به‌شمار می‌روند و تا زمانی که درمورد آنها فکری نشود، نمی‌توان به موفقیت هر نوع اصلاحاتی امیدوار بود.

·         اگر بخواهیم بررسی خود را خلاصه و جمع‌بندی کنیم، می‌توانیم بگوییم: کشورهایی که در شرایط نامطمئن و بی‌ثبات بدون اصلاحات سیاستی و تثبیتی اقدام به تغییر صفرهای پول خود کرده‌اند، به نتایج مورد نظر دست نیافته‌اند، اما کشورهایی که با اقدام‌های اصلاحی و تثبیتی، زمینه را برای تغییر واحد پولی فراهم کرده‌اند و از تغییر واحد پولی خود به‌عنوان یک اقدام مکمل، نهایی و ارسال یک نشانه به بازار و مردم استفاده کرده‌اند، به هدف خود رسیده‌اند. در ایران چنانچه اصل تناسب به‌درستی عمل می‌کرد و ثبات پولی و قیمت‌گذاری وجود داشت، ‌این اقدام می‌توانست به اهداف مورد نظر منجر شود اما در شرایط کنونی موجب تشدید تورم و تشدید عدم تناسب‌ها می‌شود. اجرای این سیاست باید بعد از اقدام‌های تثبیتی و اصلاحی نهادی انجام شود و در هنگام اجرا به‌شدت نظارت و کنترل شود.

·         آیا به هزینه‌‌اش می‌ارزد؟

·         اگر طرح حذف صفر با موفقیت انجام شود و بعد از آن دوباره تورم به اقتصاد یک کشور باز نگردد آن گاه هزینه‌های چاپ و ضرب اسکناس و مسکوک جدید و تعویض آنها با اقلام سابق چندان مقدار زیادی به حساب نخواهد آمد؛ به‌خصوص اینکه تنها برای یک‌بار این اتفاق رخ خواهد داد.